دانشگاه کردستان بعد از انتشار دوره سه جلدی فرهنگ لغت فارسی به کردی، در جستجوی معادلهای مناسب کردی برای برخی واژه های فارسی، عربی، انگلیسی و … درخواست همکاری کرده است. فهرست واژه های مد نظر در سایت دانشگاه به فرمت پی.دی.اف قابل دانلود است.
“فرهنگ سه جلدی فارسی به کردی دانشگاه کردستان بی شک یادآور دردآور راهی است که بایستی خیلی پیش تر می رفتیم و نرفتیم. و هم اکنون چراوک (مشعلی) است که می تواند ما را به رگه هایی از بودنمان راهنما باشد. همه با هم بودنمان را باور کنیم. این رسالتی است که بر عهده ی همه ی ماست.”
علاقه مندان می توانند پیشنهادات خود را برای آن دانشگاه ارسال نمایند.
آدرس دانشگاه کردستان:
uok.ac.ir
با تشکر؛ آیا دوستانی که انجام چنین کاری را بی فایده می دانند خود معادل کردی هزاران واژه ی فارسی-که بدان آشنا هستند- میدانند؟ حال چ باید کرد?آیا در مقابل یک معادل فارسی بیش از ٧٠ معادل کردی آوردن خیانت به کردی است؟
از لک ها هم بحرفیدخوهشا
سایتون خوئه ولی حیف اژ لکل چیئی نئوتونه جمعیت لکل فری ئه اژ لکل لیژ بوشن تون خدا گیان وزتون
هه ر بژین به هیوای سه رکه وتنیکی باشتر
من یک کورد پهلوی ساکن پهله جنوب ئیلام هستم.کوردی پهلوی ما با تمام زبانهای کوردی فرق دارد و قدیمی ترین زبان کوردی و همان فارسی باستان.و کوردی فیلی ولری زیر مجموعه کوردی پهلوی اند .و به قول استادناصررزازی اصیل ترین کورد کورد پهله اند.( چند نمونه لغت کوردی پهلوی:)ظهر:پیشی/ /دعا:نقا/عروسی:دوات/بازکردن:چکنن/ نوشیدن:الماشن/کوه:چیا/دزدیدن:الراقنن/اندازه:اغد/سنگ:برد/داخل:نو/انقراظ:الکفت/ بچه بز:گیسک/زن:افرت/فرستادن:هنارد/عوض کردن:الش/دشت:ماز/دختر:دلشر/اخم:مر)
من یک کورد پهلوی ساکن پهله جنوب ئیلام هستم.کوردی پهلوی ما با تمام زبانهای کوردی فرق دارد و قدیمی ترین زبان کوردی و همان فارسی باستان.و کوردی فیلی ولری زیر مجموعه کوردی پهلوی اند .و به قول استادناصررزازی اصیل ترین کورد کورد پهله اند.( چند نمونه لغت کوردی پهلوی:)ظهر:پیشی/ /دعا:نقا/عروسی:دوات/بازکردن:چکنن/ نوشیدن:الماشن/کوه:چیا/دزدیدن:الراقنن/اندازه:اغد/سنگ:برد/داخل:نو/انقراظ:الکفت/ بچه بز:گیسک/زن:افرت/فرستادن:هنارد/عوض کردن:الش/دشت:ماز/دختر:دلشر/اخم:مر/ظرف:)حاجت
عشق من ملت ایلام وکرماشان. بژی کورد ایلام وکرماشان وخانقین
کردی زبان نیست یک لهجه است کسانی که میخوان کردی یاد بگیرن هزینه ش یک گردو ست گردو بذارین تو دهنتان فارسی تبدیل میشه به کردی:کردم کرم-شهر شار-زبان زمان-دست دس-خوبه خوئه-کار کال-نوشتن نووستن-خودم خوم-بکنین بکین- سنندج سندژ-ویادتان باشه به هرواژه یک کان اضافه کنین مث همولایت هولایتکان-
در مورد ایرانی بودن کردها چون سنی هستن تا یک کشور به جنگ ایران میاد اینا زود میرن زیر پرچم اونا که ما با شماییم …. مث قاضی محمد تا روسا ایرانو اشغال کردن رخت ولباس روسی تن کرد واعلام کشور کرد تا روسا پوزشان توسط امریکا زده شد دوسه کیلومتر پیشواز نیروهای ایران آمد که ما ایرانی و…در جنگ ایران وعثمانی هم همینکارو کردن که حالا برا چارشنبه سوری و سخن گفتن وسیزده بدر و…..کشته میدن نوش جانشان.. ضمنن هردهی برا خودش دستکم صدتا واژه داره که فقط ویژه خودشه مث -درره(تبر)-کودار(کفشکن)-رکم(آبگریز)روگا(دشت وسیع)توم(گور)کرز(قنات کاریز)و….
درودبرشرف کردهای ایلام وکرمانشاه که حس ناسیونالیستی زیادی دارند واصلا کاری به مذهب ندارند خودم کرد سنی هستم ویک کردسنی باکردشیعه هیچ فرقی نداره چون مذهب یک فکره ولی ملیت خونه وما بااونا هم خونیم
گانم فدای کرماشان و ئیلام پهله و خانقین. ایوه هناسمن. روحم فداتان
چندنمونه ازلغات کوردی پهلوی شهرپهله. چن(حرف زدن)منگا(گاو)کن(دره)هلات(روستایا سرزمین)لفه(ریشخند)تم(طوفان)لفو(سیل)گوری(دریاچه)جاأل(جوان)
لغات کوردی پهلوی: شه ک(تکان دادن)رک رکه(لرزاندن)مو(گژ)قحطی(معل)عطسه(نیسکنه)مکیدن(مژ)بنار(صخره)تاور(سنگ خاکی)شن(خسل)ماز(دشت)
چند کلمه فارسی که معادله انها فراموش شده و از فارسی ان استفاده میشود
حقوق (ماف) خیابان(شقام) محله (که ره ک) اتاق (دیو) دفت کردی(سرنجو داوه) خانم کیوانو و خاتون ) ساعت (کات) دقیقه (کات ژمر) نگاه (سیر)
ز مافی
با سلام و احترام حضور همه دوستانم
من مدتیه که تو نشریات مجازی به دنبال توسعه شناختم از زبان کوردی هستم… مشابهت بین لهجه های مختلف کوردی انکارناپذیرi … هر چند تفاوتهاییT اون لهجه ها رو از هم متمایز میکنه… شاید کسانیکه با تاریخ ایران بیشتر آشنا هستند بتونن قرابتهایی زبانی و نژادی رو بهتر بیان کنند، خصوصا کسانیکه در حیطه زبان شناسی (تخصصی) و باستان شناسی کار کرده اند می تونن برای تازه کارها راهگشا باشن… تأسف بار اینجاست که من متوجه تفرقه خاصی بین کوردها شدم .همین جا باید اشاره کنم که پدرم به زبان کوردی کلهری صحبت میکنند-البته با زبان کوردی سورانی در برخی از کلمات مشابهت هایی پیدا کردم- ولی ماردم کورد نیستند. و همین دوگانگی باعث شده نتونم به شایستگی به زبان کوردی حرف بزنم و معتقدم زبان و نژاد بیان کننده هویت است. و اعتراف می کنم که زبان لکی برام کمی نا آشناست و ساختار و لغات اون با زبان کوردی ای که پدرم به آن تکلم میکنن فرق داره… همین طور لهجه پهله ای که به نظرم فهمیدن اون خیلی خیلی سخت بود… به هر حال اگر کسی از دوستان میتونه کمکم کنه خوشحال میشم… تازه پس از کلی جستجو فهمیدم زبان کوردی پدرم شاید شاید بتونه در دسته کلهری جا بگیره!! در ضمن بین زبان (لهجه) کوردی گروسی و زبان کوردی پدرم مشابهت های زیادی وجود داشت. به هر حال اگر از دوستان کسی هست کمکم کنه خوشحال میشم بهم ایمیل بزنه zeinab.mafi@gmail.com
از “ز مافی” به “نادر” عزیز
جناب نادر سلام
شما گفتین به اونهایی که طالب یادگیری هستن کمک میکنید اما هیچ آدرسی از خودتون نذاشتید!!! اگه میشه زودتر جواب بدید… ممنون
به مدیریت محترم سایت
ممنون از زحماتتون … واقعا تحسین برانگیزه که تلاش میکنید فرهنگ و زبان کوردی زنده بمونه
نظرات درج شده بدون تاریخ هستند و فقط ساعت اعلام نظر درج میشه… اگه امکان داره تاریخ هم در کنار نظر درج بشه
باز هم سپاس
روا نی کو ردی زوانیکی ئا ویستایه پان ئیرا نیسته کان پیان نا خو شه که ئه زه مه ت و گه وره ی ئه م زوانه سه ر که وی روژی ئه بی چوار پارچه ی کوردوستان یهک بگری ته وه نا حه زانی کورد له داخا وه ک شامی (شوتی ) شه ق ببن ….من خوم له ئه نجو مه نی زه ر ده شتیه کان له تاران کاری وه ر گیرا نی زو ا نه با ستا نیه کا ن ئه که م ۸۰ له سه دی کوردیه له وبلا که که م دا با سیم کردوه ۰۹۱۸۹۷۲۱۷۹۶ ما مو ستا ره و شه نی ( ئا سو ر ا )
رده‌بندی [ویرایش]هندواروپایی
هندوایرانی
ایرانی
ایرانی غربی
ایرانی شمال غربی
زبانهای کردی‌تبار[۲]:
کرمانجی
سورانی
گویش‌های جنوبی کردی، کلهری، لکی، کردی ایلامی [۴۹] [۵۰] [۵۱]
در گذشته زبان کردی تنها با نویسه عربی نوشته می‌شد؛ اما پس از جنگ جهانی اول و در پی جایگزینی نویسه عربی در ترکیه با نویسه لاتین، کردی نیز در این کشور با نویسه لاتین نوشته شد. غیر از این کردهای ساکن در شوروی سابق نویسه سیریلیک به کار می‌بردند. هم‌اکنون در ایران و عراق کردی بانویسه عربی نوشته میشود.[۵۲][۵۳]
بخش اصلی واژگان زبان کردی از ریشه‌های کهن ایرانی است. پس از هجوم اعراب علیرغم گسترش اسلام و به زعم آن فرهنگ و ادبیات عربی در بخش وسیعی از کردستان همچون دیگر مناطق خاورمیانه، به دلایل مختلف از جمله کوهستانی و منزوی بودن محیط زیست کردزبانان، زبان کردی توانست خود را از سیل وام‌واژه‌های زبانهای مجاور از جمله عربی به ویژه در زمینه نوشتار حفظ بنماید. در کردی نوشتاری کمترین درصد واژگان عربی در مقایسه با دیگر زبانهای خاورمیانه که تحت تأثیر زبان عربی قرار گرفته‌اند وجود دارد[نیازمند منبع] و البته بیشتر آن تعداد واژگان دخیل نیز لغات مذهبی است[نیازمند منبع].
زبان کردی عضوی از شاخه شمال‌غربی زبانهای ایرانی است که خود شاخه‌ای از زبانهای هندوایرانی است و آن نیز به نوبه خود شاخه‌ای از زبانهای هندواروپایی است.
منطقه امروزی کردستان عراق در دوران باستان بخشی از امپراتوری آشور را تشکیل می‌داد. آشور بانیپال در سال ۶۳۳ پ م در گذشت. هوخشتره شاه ماد در حمایت از بابل به آشور اعلان جنگ داد. هوخشتره در سال ۶۱۴ پ م از کوه‌های زاگروس گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری سر راه، شهر اشور پایتخت دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، نبوپلسر پادشاه بابل به دیدار هوخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی ایران و بابل تجدید شد. در سال ۶۱۳ پ م شاه آشور در نینوا بود و این شهر نیز در سال ۶۱۲ پ م تسخیر شد. نبوپلسر رهبر بابلی‌ها به همکاری با ماد روی آورد.
در دوره‌های بعدی و پس از خیانت هارپاگ وزیر آستیاگ و توطئه مشترکش با کورش و سقوط امپراتوری ماد این سرزمین بخشی از امپراتوری‌های هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی گشت .
برای نمونه در زمان هخامنشی آتروپاتن سردار مادی ساتراپ این سرزمین بود که پس از حمله اسکندر و صلح و توافق با او همچنان بر قسمتی از سرزمین کردستان که بعدها به آتروپاتنکان یا همان آذربایجان کنونی نام گرفت، حکمرانی داشت و در امور خود کاملا مستقل عمل می نمود .
برخی منابع از قبیل گزنفون درباره کردان ساکن زاگرس در ارتش هخامنشیان که با لشکریان اسکندر جنگ و ستیز می‌کردند و از زبان استرابون جغرافی دان یونان باستان و اراتسن دبیر اسکندر درباره طوایف کردان بارزانی که با لشکریان اسکندر در حال عقب نشینی جنگیدند بسیار سخن رفته‌است.
برخی منابع از قبیل نولدکه (NOLDKE ۱۸۹۷) آورده‌اند که طوایف کردی که در نواحی مرکزی و جنوب ایران وجود داشتند در خلال دوره شاهنشاهی ساسانی به علت فتوحات ایران و حرکت جمعیت به طرف شمال غربی مهاجرت کرده و در سرزمین کردو (KURDU) ساکن شده و با کردهای آنجا مخلوط شده‌اند و نام آنها را قبول کرده‌اند این مردم که قبلا به نام مرتی‌ها شناخته می‌شدند در جنگهای مداوم ساسانیان و اشکانیان (پارتها) با رومی‌های بیزانسی شرکت داشته‌اند و با روم در جنگ بوده‌اند. اینان در قرن چهارم میلادی از طرف رومی‌ها به نام کرچخ شناخته می‌شدند.بر حسب سرزمین و لهجه‌های محلی کردهای قدیمی نام‌های کاردوخ (KARDUKH) و کاردیخ (KARDIKH) که سکنه و بومیان آن بوده‌اند بر این مردم اطلاق شده‌است.
در زمان ساسانیان منطقه امروزی عراق را ناحیه آسورستان یا دل ایرانشهر می‌نامیدند و طبق تقسیمات کشوری ایران آن زمان، آسورستان به دوازده استان و شصت تسو (شهرستان) بخش شده بود. بیشتر بخش شرقی منطقه امروزی کردستان عراق در زمان ساسانیان در استان شادپیروز قرار داشت. شمال غربی کردستان عراق استان بالا نام داشت. شهرهای بزرگ آن دوره در این منطقه، اربیل، گرمیان (کرکوک امروزی) و آشب (عمادیه امروزی) بودند.
یا حق
سلام و درود بر آن کس که با شرف زندگی کرد
اینجانب شرفی رامین از سنندج بر اساس تحقیقاتی که انجام داده ام به این نتیجه رسیده ام که قبل از بازگشت اقوام آریایی به سرزمین اصلی و مادری خود (ایران) یا قبل از ورود آریایی ها به فلات ایران ، اقوام کهن تر و قویتری در فلات قاره ای ایران بسر می بردند که مرکز اصلی آنها زاگرس و نواحی آن (جنوب دریاچه ارومیه) بوده است. و این اقوام عبارت بودند از : گوتی ها، لولوبی ها، کاسی ها، میتانی ها، خالدی ها، عیلامی ها، … و اقوام دیگر که از نظر ریشه، نژاد و همبستگی زبانی و فرهنگی یکی بوده اند. و اکثر مورخ نویسان بزرگ جهان اکثر این اقوام را کرد و ساکنان اصلی این ناحیه خوانده اند و جز کهن ترین تمدن بشری در دنیا شناخته اند .
امیدوارم مطالبی که ذکر نموده ام مفید بوده و شما مخاطبین توانسته باشید از آن بهره مند گردید .
با تشکر شرفی رامین از کردستان kurdistan