وزش کوات در موسیقی کرمانجی

به عنوان یک شنونده ی علاقه مند به موسیقی کرمانجی خراسان، سالهاست از خودم می پرسم چرا همه خوانندگان ما یک ریتم مشخص دارند؟
چرا قوشمه و دو تار و کمانچه و … همان نوای همیشگی را دارد و نوای دیگری با آنها کوک نمی شود؟ چرا ناله همان ناله است، فریاد همان فریاد است؟ چرا خوانندگان ما همگی در غم یارند و در حسرت دیدار؟ از جفای روزگار می نالند و از اقبال بد خود می گوید. همین و همین و همین؟

گویا آنچه که تنها تغییر می کند همان نام خواننده است و بس. چرا ریتم خوانندگی همیشه همان است که به کار یک مجلس عروسی می آید و شان بالاتری برای موسیقی کرمانجی جستجو نمی شود؟ آخر چرا ما در وصف یار و تار مویش مانده ایم و از این همه مفاهیم عالی و ارزشمند انسانی در دایره موضوعات پیش پا افتاده محدود شده ایم؟

خوشبختانه رویکردی نو از چند سال گذشته در موسیقی کرمانجی خراسان شروع شد. هر چند بعد پر رنگ تجاری موجود در کارهای اجرا شده گاه کیفیت را به سطح نازلی کشاند و موضوعات پیش و پا افتاده را هدف قرار داد اما نمی توان جسارت نهفته در پس این فعالیتها را نادیده گرفت و آنها را یکسره به تیغ جلاد نقد سپرد.

آری رویکردی نو شروع شده است. رویکردی که با تردید دست به سازهای دیگری نیز برد و فقط به دوتار و قوشمه محدود نماند. رویکردی که مبهم و گاه بی پروا به تقلید آهنگ فارسی پرداخت و کرمانجی و فارسی را با هم خواند و اما همچنان به جستجوی اصالت خود پرداخت. رویکردی که گاه به شاعر میدان داد و صدای شاعر و خواننده را در هم آمیخت. به پیش رفت؛ گاه تند و لجام گسیخته، گاه آرام و حساب شده.

و اینک،
به راستی صدای پای تغییر می آید. آهنگهای درخشان و تحسین برانگیز اجرا شده کم نیستند. موسیقی سنتی کرمانجی گویی پوست انداخته است و در مسیر تازه ی خود به حرکت افتاده است. اینک “کوات (۱)” می وزد.

طوفان یا کوات؟

به تازگی چند آهنگ کرمانجی با نام “کوات” با همکاری محسن میرزا زاده، یلدا عباسی و با تنظیم علی جافری روانه بازار شده است که دیگر جایی برای آن پرسشهای آغازین من باقی نمی گذارد. کوات، در همه زمینه ها ساختارشکنی کرده است و در عین حال پختکی و اصالت کرمانجی را در خود دارد. از ریتم اجرا، صدای خواننده، ترانه و نحوه گردش نغمات گرفته تا ترکیب سازهای مختلف.

کوات بر خلاف نامش طوفان است، طوفانی در موسیقی کرمانجی خراسان. آن را می توان ثمره تلاش تمام اهالی موسیقی کرمانجی در چند سال گذشته دانست. آهنگهای کوات هر چند کلامی کرمانجی دارند اما موسیقی آن برگرفته از فرهنگهای مختلف است و ماهیت آهنگها گاه به سوی شرق خراسان و هرات می رود. اما ما آهنگی از کوات را در انتهای این مقاله قرار داده ایم که  کاملا کرمانجی است و با ارکستر شهری به شکل زیبایی تنظیم شده است.

چرا موسیقی و ترانه  را ما مورد توجه قرار می دهیم؟
با توجه به نرخ بی سوادی بالا در میان کردها و وجود نوعی بی تفاوتی در بین قشر تحصیل کرده ی کُرد، به نظر می رسد با ادبیات فولکلور و خصوصا ترانه و آهنگ بهتر می توان به گسترش کاربرد کردی کرمانجی کمک کرد و شان آن را بالا برد. مقاله و کتاب هر چند هم با ارزش و پر محتوا باشند، مخاطب بسیار کمتری در مقایسه با یک آهنگ درخشان دارند. موسیقی به راحتی با همه گویشوران زبان ارتباط بر قرار می کند و به سرعت در گستره جغرافیایی منتشر می شود.
آهنگ و ترانه درخشان می تواند شان زبان را بالا ببرد و کارکرد درست زبان را تضمین نماید. گویشور کرد اگر زبان خود را دارای شانی قابل توجه بداند، قطعا با اعتماد به نفس بالا آن را به کار می گیرد و زبان دیگری را بر نمی گزیند.

گذشته از ارزش موسیقیایی کوات، توجه تهیه کنندگان آن به کاربرد درست کردی کرمانجی از دیدگاه فرهنگستان زبان کردی حائز اهمیت است. هر چند در این زمینه کاملا موفق نبوده اند و کلام کوات گاه به نادرستی بیان می شود اما همان درونمایه و خواست آن که کارکرد درست زبان را مد نظر قرار داده است، ارزشمند و قابل تقدیر است.

به امید روزهایی بهتر برای موسیقی و زبان کردی
مهدی رودکی

• دانلود آهنگ شماره ۲ کوات
• ۱- کوات (Kuwat) در کردی کرمانجی به معنای باد ملایم و گرم است.
• انتشار این نوشته در سایت فرهنگستان زبان کردی و استقبال از آن، گروه موسیقی کوات را بر آن داشت تا مستقیما و از طریق سایت خود با مخاطبان در ارتباط باشد.  سایت گروه موسیقی کوات این است که می توانید تمام آهنگها را از آنجا دانلود نمایید.
• لطفا برای فرستادن پیامهای شخصی تبریک و تشکر حتما از سایت گروه کوات استفاده کنید. پیامهای شخصی شما در این سایت تایید و نمایش داده نمی شود.